LẴNG QUẢ THÔNG
Lúc ấy là tháng sáu, trời ấm. Đang hồi những đêm trắng . Những buổi hoà nhạc được tổ chức ngoài trời, tại công viên thành phố.
Dagny đi nghe hoà nhạc cùng cô Magda và chú Niels. Nàng muốn mặc chiếc áo dài trắng độc nhất của mình, nhưng chú Niels lại bảo rằng người con gái đẹp cần phải biết ăn mặc sao cho nổi bật hẳn lên giữa những người chung quanh. Nói chung, bài diễn văn dài dòng của ông về chuyện đó có thể tóm tắt lại là trong những đêm trắng nhất thiết phải mặc áo đồ đen và ngược lại, trong đêm tối trời nên bận đồ trắng để phô sắc trắng lấp lánh của nó.
Không thể nào cãi lại ông Niels, Dagny mặc chiếc áo dài nhung đen, loại nhung lụa tuyết rất mịn. Bà Magda đã mượn trong kho phục trang của nhà hát cho nàng chiếc áo đó.
Khi Dagny đã mặc xong, bà Magda phải chịu là ông Niels có lí: Không gì có thể tôn nước da mai mái nghiêm nghị trên gương mặt của nàng và đôi bím tóc dài lấp lánh vàng mười của nàng bằng thứ nhung huyền bí ấy.
- Này Magda, mình trông mà xem. - Chú Niels nói khẽ. - Con Dagnỵđẹp như thể nó đi gặp người yêu trong buổi đầu tiên ấy.
- Đúng vậy - Bà Magda trả lời - Thế mà lần hẹn đầu tiên khi ông đến gặp tôi, tiếc rằng tôi lại chả được thấy ông là một anh chàng điển trai. Ông chỉ là một anh chàng ba hoa.
Và bà Magda đặt một nụ hôn lên tóc của chồng.
Buổi hoà nhạc bắt đầu sau khi khẩu đại bác cũ kĩ ở ngoài cảng nổ phát súng thường lệ buổi tối. Phát súng báo hiệu mặt trời lặn.
Mặc dầu là buổi tối, cả nhạc trưởng, cả các nhạc công đều không thắp những ngọn điện nhỏ trên những giá nhạc. Tối hôm đó trời sáng đến nỗi những cây đèn lồng được thắp trong tán lá bồ đề hẳn cũng chỉ cốt để tạo cho buổi hoà nhạc một không khí hội hè.
Lần đầu tiên, Dagny được nghe một bản giao hưởng. Bản nhạc gợi lên trong lòng cô một nỗi xốn xang kì lạ. Những âm thanh chuyển tiếp và những hồi sấm của dàn nhạc gợi lên trong trí Dagny không biết bao nhiêu là hình ảnh giống như trong những giấc mơ.
Bỗng Dagny giật mình, ngước mắt lên. Nàng có cảm giác như người đàn ông gầy gò mặc áo đuôi tôm đang tuyên bố chương trình biểu diễn vừa gọi đến tên nàng.
- Chú gọi cháu đấy ư, chú? - Dagny hỏi ông Niels và ngay đó nàng cau mặt.
Chú nàng nhìn nàng một cách không ra là kinh hãi mà cũng không ra là thán phục. Và cả bà Magda nữa, bà cũng nhìn Dagny như vậy, chiếc khăn áp vào miệng.
- Có chuyện gì xảy ra vậy? - Dagny hỏi.
Bà Magda nắm lấy tay nàng và nói rất khẽ:
- Nghe kìa!
- Các vị thính giả ở những hàng ghế cuối yêu cầu tôi nhắc lại. Vậy, thưa quý vị, dàn nhạc chúng tôi sẽ trình bày hiến quý vị một khúc nhạc nổi tiếng của nhạc sĩ Edvard Grieg sáng tác tặng cô Dagny Pedersen, con gái ông gác rừng Hagerup Pedersen, nhân dịp cô mười tám tuổi.
Dagny hít một hơi dài đến nỗi nàng thấy tức ngực. Nàng muốn dùng hơi thở đó để giữ những giọt nước mắt đang trào lên trong họng, nhưng vôhiệu. Dagny cúi xuống và giấu mặt trong đôi bàn tay.
Thoạt đầu nàng không nghe thấy gì hết. Một cơn giông đang cuồn cuộn trong lòng nàng. Cuối cùng nàng nghe thấy tiếng tù và mục đồng rúc lên trong buổi sớm tinh sương và dàn nhạc dây khẽ giật mình, đáp lại bằng trăm tiếng hát.
Điệu nhạc du dương lớn dần, cất mình lên cao; nó gào lên, bay nhanh qua các ngọn cây, như một luồng gió, vặt hết lá, thổi rạp cỏ xuống đất, quất vào mặt người những giọt nước nhỏ xíu và mát rượi. Dagny cảm thấy có một luồng không khí do âm nhạc dấy lên phả đến và nàng gắng bình tĩnh lại.
Phải, đó đúng là cánh rừng của nàng, quê hương nàng. Đó là những ngọn núi của nàng, những bài hát của những chiếc tù và, tiếng động của biển quê.
Những con tàu bằng thuỷ tinh làm nước sủi bọt. Gió reo ca trong những dây buồm . Từ lúc nào không biết, tiếng hát đó đã chuyển thành tiếng những quả chuông nhỏ trong rừng đổ hồi , tiếng đàn chim đang nhào lộn trên không huýt gió, tiếng trẻ con hú gọi nhau trong rừng thành bài hát về người con gái: Lúc bình minh người yêu của nàng đã ném một vốc cát vào cửa sổ phòng nàng. Bài hát đó Dagny đã nghe thấy trên những ngọn núi quê hương.
Vậy ra đó chính là bác ấy. Chính cái ông già đã giúp cô bé Dagny mang lằng quả thông về đến tận nhà. Đó là Edvard Grieg, người làm ra phép lạ và nhạc sĩ vĩ đại! Và người mà nàng đã trách là không biết cách làm mau chóng.
Thì ra đó chính là món quà mà ông đã hứa cho nàng mười năm sau.
Dagny khóc, không giấu giếm những giọt lệ biết ơn. Đến lúc ấy bản nhạc đã tràn ngập khoảng không giữa đất đai và mây trời giăng mắc trên thành phố. Sóng nhạc du dương làm cho những đám mây gợn lên lăn tăn và qua những gợn sóng ấy, những vì sao lấp lánh.
Bản nhạc đã không còn ca hát. Nó đang kêu gọi. Nó kêu gọi con người hãy đi theo nó đến một xứ sở, nơi không đau khổ nào có thể làm nguội lạnh tình yêu, nơi không có ai đi giành giật hạnh phúc kẻ khác, nơi mặt trời sáng chói như vòng triều thiên trên đầu một nàng tiên trong cổ tích.
Trong dòng âm thanh cuồn cuộn chảy trôi ấy bỗng nổi lên một giọng nói quen thuộc “Cháu là hạnh phúc” - Giọng đó nói - “Cháu là ánh lấp lánh của bình minh”.
Bản nhạc tắt. Những tràng vỗ tay lúc đầu còn chầm chậm, sau mỗi lúc một mạnh thêm, vang lên như sấm dậy.
Dagny đứng lên và đi nhanh về phía cổng công viên. Mọi người cùng quay đầu lại nhìn nàng. Có thể, có một số người trong đám thính giả đã thoáng nghĩ rằng nàng chính là Dagny Pedersen, người con gái mà Grieg đã dành tặng tác phẩm bất tử của ông.
“Bác ấy mất rồi ư?” - Dagny nghĩ - “Vì sao?”. Giá mà nàng lại được gặp ông! Nếu ông lại hiện ra ở đây? Hẳn nàng sẽ chạy ào ngay lại với ông, tim đập rộn ràng, nàng sẽ bá lấy cổ ông, sẽ áp bên má ướt đẫm nước mắt vào má ông và sẽ nói chỉ một câu: “Cảm ơn bác”. “Cháu cảm ơn ta vì lẽ gì cơ chứ?”. Hẳn ông sẽ hỏi như thế. “Cháu cũng chẳng biết nữa...” - Hẳn nàng sẽ trả lời - “Vì bác đã không quên cháu. Vì lòng hào hiệp của bác. Vì bác đã cho cháu thấy cái tuyệt mĩ , mà con người thì phải sống bằng cái tuyệt mĩ ấy”.
Dagny đi trên những đường phố vắng tanh. Nàng không biết rằng bà Magda đã phái ông Niels đi theo nàng nhưng ông giấu không để nàng trông thấy. Ông đi lảo đảo như một người say rượu, miệng lẩm bẩm không biết những gì về câu chuyện thần kì xảy ra trong cuộc sống của họ.
Bóng tối nhợt nhạt của đêm vẫn còn trải trên thành phố. Nhưng trong các cửa sổ đã thấy lấp lánh ánh vàng mạ yếu ớt của bình minh phương Bắc.
Dagny đi ra bờ biển, biển vẫn còn ngủ say, không một tiếng sóng vỗ.
Dagny nắm chặt hai tay lại vì một cảm giác tuy còn chưa rõ ràng đối với nàng, nhưng đã chiếm lĩnh toàn cơ thể nàng cảm giác về cái đẹp của cuộc đời.
- Đời ơi, hãy nghe đây! - Dagny nói khẽ - Ta yêu Người.
Và nàng cười, mở to mắt nhìn những ngọn đèn trên những con tàu biển đang chậm rãi ngả nghiêng nơi nước xám và trong vắt.
Ông Niels đứng ở đàng xa đã nghe thấy tiếng cười đó và ông quay về nhà. Giờ đây ông đã yên tâm về Dagny. Giờ đây ông hiểu rằng cuộc đời cháu gái ông sẽ không đi qua vô ích.
1954