Ví dụ17. Tìm số hữu tỉ x, biết rằng khi viết nó dưới dạng tổng của một số nguyên a và một số b không âm nhỏ hơn 1 thì a=2b.
Bài giải
x=a+b trong đó a∈Z;0≤b<1;a=2b.
Do 0≤b<1 nên 0≤2b<2.
Do a=2b nên 0≤a<2. Do a∈Z nên a=0 hoặc a=1.
Với a=0, ta có b=0. Suy ra x=a+b=0+0=0.
Với a=1, ta có b=0,5. Suy ra x=a+b=1+0,5=1,5.
Lưu ý
Số nguyên a trong ví dụ trên là số nguyên lớn nhất không vượt quá x. Ta gọi a là phần nguyên của x, kí hiệu là [x].
Số không âm b nói trên gọi là phần lẻ của x, kí hiệu là {x}.
Ta luôn có x=[x]+{x}.
Bài toán nói trên yêu cầu tìm x biết [x]=2{x}. Có hai đáp số là: x=0,0 và x=1,5.